In Davos werd op het World Economic Forum afgelopen week de aftrap gegeven voor een nieuwe impuls in de voedseltransitie: Technologische innovaties, aldus de wereldleiders, zijn essentieel in het verbeteren van onze voedselproductie. En die verbeteringen zijn broodnodig om de uitdagingen van de duurzaamheid aan te gaan. “Innovation with a Purpose” noemen ze dat. Welke rol hebben satellietbeelden in deze voedseltransitie?
Satellietbeelden geven in een oogopslag gedetailleerd en onweerlegbaar bewijs over de toestand van gewassen. Het doet daardoor dienst voor 3 verschillende doelgroepen: boeren, controleurs (sector of overheid) en onderzoekers. En omdat steeds meer satellietbeelden voor iedereen toegankelijk worden (al dan niet gratis) krijgt daarmee iedereen letterlijk hetzelfde beeld van de staat van de landbouw. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat satellietbeelden kunnen zorgen voor een veilige, betrouwbare en duurzame landbouw. Niet gek dus, dat allerlei spelers in de landbouw momenteel koortsachtig de mogelijkheden verkennen: machinebouwers, ICT bedrijven, leveranciers, adviseurs, overheid etc. Er is echter maar 1 speler die echt het verschil ermee gaat maken en dat is de boer zelf. Maar die lijkt de beelden nog niet volledig omarmd te hebben.
Het is een ongelooflijk hoogstandje dat satellieten, ter grootte van een flinke koelkast, vanaf zo’n 750 km hoogte zeer gedetailleerde foto’s maken van het aardoppervlak. En het is minstens zo bijzonder dat het Europese ruimtevaartprogramma deze foto’s gratis en open beschikbaar stelt. Universiteiten, bedrijven en overheden maken de meest uiteenlopende toepassingen daarmee, van precisielandbouw tot meten van ganzenschade en van het schatten van opbrengsten tot het controleren op subsidieaanvragen en voorwaarden. Dit geeft aan dat satellietbeelden van alle kanten ingezet worden en volop kansen biedt.
Natuurlijk is de werkelijkheid weerbarstiger: bewolkt weer verhindert goede opnames, de beelden laat vaak niet alle details zien en niet alle satellietenbeelden zijn gratis beschikbaar. Ook behoeft goede interpretatie van de beelden extra lokale gegevens, waardoor het allemaal weer complexer wordt. Gelukkig zijn er nog andere technologieën, zoals sensoren en drones (feitelijk draagbare satellietjes) om de satellietbeelden mee aan te vullen of modellen voor interpretatie.
Maar de kracht van satellietbeelden ligt dus vooral in het geven van objectieve informatie en daarmee het slaan van een brug tussen partijen die soms tegenover elkaar lijken staan: De milieuambtenaar heeft hetzelfde beeld als de boer (en zijn buur) en de verzekeraar en de verwerker van landbouwproducten en de NVWA. Het biedt daarmee een infrastructuur om tot nieuwe concepten te komen. In Frankrijk is al sprake van een certificeringssysteem waarbij telers satelliet gebaseerde doseringen opvolgen. Daarmee werken teler, controleur, afnemer en overheid samen. Een groot voordeel daarvan is dat het verdienmodel niet (alleen) meer in de kostenbesparing zit, maar steeds meer in de kwaliteit van het product. Boeren kunnen daar dus het verschil maken.
Op haar afscheidssymposium van de ZLTO stelde Elies Lemkes dat innovaties voor een voedseltransitie om nieuwe samenwerkingen vraagt. Naast samenwerking in de keten moet er betere samenwerking tussen landbouw en gezondheid, milieu, klimaat, water en ICT gaan komen, en vooral tussen producenten en consumenten. Een duidelijke roep om open innovatie. Satellietbeelden zijn slechts een klein radartje, maar het kan partijen in de landbouw verenigen en laten samenwerken om tot duurzamere productie te komen. Wanneer de landbouw meer van dergelijke open data omarmd, wordt ook duidelijk dat we met elkaar nog een enorm terrein te winnen hebben. De Nederlandse landbouw geldt als (meest) innovatief, laten we die reputatie dan ook waar maken op het duurzaamheidsvlak.
Op 5 februari wordt in Brussel een bijeenkomst gehouden waar 200 ondernemers, wetenschappers en ambtenaren met elkaar discussiëren over de rol van satellietbeelden voor de landbouw. En over de rol van het bedrijfsleven. Iedereen heeft een taak hierin. Satellietbeelden worden straks niet alleen gebruikt voor precisielandbouw of simpelere controles, maar dragen ook bij aan het verminderen van klimaatsgassen en andere ongewenste bijeffecten van de landbouw. In Brussel zijn weinig of geen boeren. En dat is erg jammer, want het wordt tijd dat boeren diezelfde satellietdata beter gaan benutten voor de toekomst van de eigen sector.
Tamme van der Wal. AeroVision.
Eerst gepubliceerd in 'De Boerderij' als opiniestuk.